رشته کوه‌های اصلی که پیش‌تر تشریح شد، نقش مؤثری در میزان بارندگی و پیدایش منابع آب‌های سطحی کشور به عهده دراند. سرچشمه‌رودهای مهم کشور ریزش‌های جوی به صورت برف در ارتفاعات هستند.
از آن‌جا که پرداختن به تمام رودخانه‌های دائمی و فصلی ایران در این مختصر نمی‌گنجد، از این رو تنها پنج حوزه آب خیز مهم کشور و طولانی‌ترین رود یعنی کارون مورد بررسی قرار می‌گیرد به علاوه رودخانه‌های مهم کشور به تفکیک استان در جدول 1 ارائه شده است. پنج حوزه آب‌خیز مهم کشور عبارت‌اند از:
یکم: حوزه آب خیز دریای خزر که با مساحتی بالغ بر 510/173 کیلومتر مربع، حدود7/10 درصد سطح کشور را در بر می‌گیرد. رودخانه‌های ارس، سفیدرود، هراز و اترک عمده‌ترین رودهای آن محسوب می‌شوند.
دوم: حوزه آب خیز خلیج فارس و دریای عمان که با مساحتی معادل 670/437 کیلومتر مربع، حدود 27 درصد سطح کشور را زیر پوشش می‌برد و رودخانه‌های کارون، کرخه، جراحی، زهره، موند، سرباز عمده ترین رودهای آن هستند
رود کارون به همراه سر شاخه‌هایی که به آن می ریزد، بزرگ ترین سیستم رودخانه‌ای کشور را تشکی می‌دهد. این رودخانه از زردکو بختیاری واقع در رشته کوه‌های زاگرس، حدود 75 کیلومتری جنوب غربی اصفهان سرچشمه‌ می‌گیرد. پیش از ورود به شوشتر به دو شاخه به نام‌های گرگر و شطیط تقسیم می‌شود. این دو شاخه به همراه رود دز پایین‌تر از دزفول در محلی به نام بندقیر رودخانه کارون بزرگ را تشکیل می‌دهند. هنگام ورود به خرمشهر دو شاخه شده و بخشی از آن به اروندرود در نوار مرزی ایران و عراق می‌ریزد و تا خلیج فارس ادامه می‌یابد. بخش دیگر به سمت شرق تغییر مسیر داده و بهمن‌شیر نامیده می‌شود. این شاخه نیز تا خلیج فارس امتداد دارد. مسافتی که کارون می‌پیماید تا به خلیج فارس بپیوندد حدود 1200 کیلومتر است از این مسافت بیش از 900 کیلومتر آن رد استان خوزستان واقع شده است. کارون تنها رود کشور است که امکان کشتیرانی- در بخش‌های جنوبی آن – وجود دارد.
سوم. حوزه آب خیز دریاچه ارومیه که مساحت آن 50910 کیلومتر مربع است حدود 3 درصد مساحت کشور را شامل می‌شود. رودخانه‌های زرینه رود، سیمینه رود و تلخه رود عمده ترین رودهای آن است.
پنجم. حوزه آب خیز شرقی‌ارای مساحتی برابر 580/153 کیلومتر مربع است و 5/9 درصد کشوررا در برگرفته است.رودخانه‌های کشف رود و همچنین رودهای مرزی هریرود و هیرمند عمده‌ترین رودهای آن به شمار می‌آیند
رود هیرمند در این حوزه تنها شریان حیاتی سیستان است که پس از طی مسافت 1050 کیلومتر به دریاچه هامون می ریزد. هم چنین رودخانه باهو کلات به دلیل این که زیستگاه تمساح پوزه کوتاه ایرانی است. اهمیت فراوانی دارد. طول این رود 340 کیلومتر است